NACIONALNI PARKOVI
Nacionalni park Prokletije Crna Gora
Nacionalni park Prokletije najmlađi je park u Crnoj Gori ali i u dinarskom predjelu. Službeno je imenovan nacionalnim parkom 2009.godine, prvenstveno zbog bogatstva flore i faune koje ovo područje karakterišu kao centar viskoplaninskog diverziteta. Osim toga, karakteristika Prokletija su i specifičan reljef i bogatstvo voda. U tom smislu izdvajaju se glacijalna jezera: Hridsko, Visitorsko, Ropojansko, Tatarijsko, Bjelajsko, jezerce na Vezirovoj Bradi, jezerce na Treskavcu, Koljindarsko, kao i veći i manji vodotoci, vrela i izvori pitke i mineralne vode, rijeke, podzemni izdani i planinske lokve. Reljef Prokletija je razuđen, sa brojnim visovima, klisurama, strmim padinama, riječnim dolinama alpskog tipa i drugim prirodnim fenomenima.
Zbog svoje ljepote, nepristupačnosti, bogatvsta biodiverziteta, Nacionalni park Prokletije postaje omiljena destinacija za sve veći broj turista, ljubitelja prirode, naročito planinara i alpinista. Popularno odredište i polazna tačka za gotovo sve markirane staze u parku su dvije prostrane i široke doline oukvirane planinskim vrhovima – Grebaja i Ropojana. Pogledi i panorame u kojima možete uživati kada dosegnete najviše tačke Prokletija su jednostavno čudesni. Najpopularnije planinarske staze vode do vrha Volušnice (1879m), Talijanke (2056m) i Popadije (2057m). Sa druge strane, izazovne i atraktivne staze vode do najviših vrhova Prokletija u CG poput Zla kolate, Karanfila i Očnjaka. Takođe, prilikom posjete Nacionalnom parku nezaobilazan je obilazak Hridskog jezera, Vodopada Grlje, Oka Skakavice koji se izdvajaju kao turistički najposjećenija mjesta.
Kada je riječ o bogatstvu biodiverziteta, impresionira činjenica da u NP Prokletije živi skoro 2000 različitih biljnih vrsta što je polovina ukupne flore u Crnoj Gori i skoro petina ukupne balkanske flore. Nacionalni park obiluje bogatstvom šuma pri čemu skoro polovina ima prašumski karakter. Takođe, na Prokletijama je zabilježen veliki broj endema koji čine značajan dio endemične flore Balkanskog poluostrva.
Životinjski svijet je takođe izuzetno raznovrstan. Nacionalni park Prokletije se izdvaja kao najznačajniji centar diverziteta herpetofaune. Kada je riječ o ornitofauni, na ovom području je registrovano preko 180 vrsta ptica, što Prokletije opisuje kao planinaski masiv sa najbogatijom ornitofaunom u Crnoj Gori, pa i šire. Pažnju privlači i činjenica da na ovom području zabilježeno i prisustvo ugroženih i zaštićenih vrsta sisara. Najčešći stanovnici prokletijskih šuma su: zec, vuk, mrki medvjed, divlja svinja, divokoza, srna. Njihova staništa su visokoplaninski regioni, doline Ropojane i Grbaje, šumski kompleksi, planinska jezera i rijeke.
Na teritoriji parka nalaze se sva rezervata prirode, odnosno područja sa izuzetnim prirodnim vrijednostima koja zavređuju posebnu florističku i ambijentalno-estetsku pažnju – Hridsko jezero i Volušnica.
Nacionalni Park „Bjeshkët e Nemuna“ Kosovo
Prokletije na Kosovu se protežu pravcem sjever-jug dužine 50 km i širine 26 km. Na kosovskoj strani izdižu se prema kraju ravnice (500-600 m) i dosežu nadmorsku visinu od preko 2000m, sa dubokim riječnim dolinama Lumbardhi i Erenik i na južnoj granici sa rijekom Drin.
Planinski masiv Prokletija sastavljen je od tri dijela:
Sjeverni dio čine planine smještene na sjeveru i sjeveroistoku Bistrice (Lumbardh) iz Peći, koje počinju od Mali i Thatë iznad doline Dukagjini i Mokne. Od Mokne, ovaj planinski lanac skreće na jugozapad i ide do Maja e Re (1812m), a odavde se proteže na zapad i nastavlja kroz Maja Shiqimi (2155m) do Zleba s vrhom Rusolie (2381m). Ovoj skupini planina, dalje na zapad, pripadaju i Shtedimi (2272 m), Hajla (2400 m), Mali Shishka, s vrhom Maja e Hasanit (1871 m), Mali i Begut s vrhom Velekut (2015) i Pokleni (1376) .
Središnji dio čine planine između Lumbardhi, Koprivnik sa Majen Çvrlen (2460m), planine Strellc s vrhom Strellc (2377m), Qafa e Nekut i Mylishevci. Dalje prema zapadu, ovaj dio pripada planinama Lumbardh s vrhom Guri i Kuq (2522 m), Malet Nexhinat (2341 m) i Plaku (2426 m).
Južni dio leži jugozapadno od Bistrice u Dečanu i sastoji se od planina Deçan, Vokshi (1641m), planina Junik s vrhom Rrasa e Zogu (2296m), Gjeravice (2656 m), Bogiçevice (2103) Maja e Ropës (2505m), Maja e Qenit (2406m) i Marjashi (2530m).
Nacionalni park “Bjeshkët e Nemuna” karakteriše prisutnost 1000 vrsta reliktnih, endemoreličnih i endemskih autohtonih biljaka Balkana i Europe, isključujući mahovine, lišajeve i gljive. Unutar alpskih i subalpskih područja prisutne su 33 endemske vrste, 6 subendemijskih, 128 endemskih vrsta Balkana, koje imaju naučnu, ekonomsku i medicinsku vrijednost. Na teritoriji Kosova zabilježeno je ukupno 26 endemskih vrsta od kojih je se unutar parka može naći čak11. Endemskih vrsta Balkana ima ih 18. Na osnovu Crvene knjige vaskularne flore Republike Kosovo, 126 vrsta je ugroženo, a 6 vrsta je na Crvenom popisu Europsko prvenstvo UNESCO-a – New York, 1991.
Kada je riječ o bogatstvu flore Nacionalni park Proklete planine karakterizira bogata fauna s endemskim vrstama i relikvijama. Sastoji se od: 8 vrsta riba, 13 vrste vodozemaca, 10 vrsta gmizavaca, 148 ptica, 37 sisara, kao i 129 vrsta leptira samo iz reda Lepidoptera. Do danas je primijećeno 148 vrsta ptica, ali smatra se da postoji preko 200 vrsta od međunarodnog značaja i zbog toga su Prokletije identificirane na međunarodnom popisu IBA-e.
Jezero Gjeravica
Jezero Geravica nalazi se na vrhu Gjeravice na oko 2200 metara nadmorske visine. Oblika je poput zuba i izvor je rijeke Erenik koja se spušta u ravnicu Dukagjini na zapadu Kosova. Jezero je poznato po daždevnjacima koji se hrane insektima koji lete iznad površine jezerske vode sa maksimalnom dubinom od 3,8 metara i površine oko 2 hektara.
